«Кәгъбәтулла тупраклары җәүһәр ирмеш... »: татарский поэт XVII века Мавля Колый о совершении хаджа

В ближайшее время паломники в Мекке приступят к выполнению обряды хаджа. В этом году из Татарстана в паломничество к святым местам отправилось 1400 верующих. Редакция «Миллиард.Татар» совместно с радио «Китап» продолжает проект по озвучиванию татарской исламской поэзии средневековья.

Сегодня мы продолжаем знакомить наших читателей и слушателей с творчеством Мавля Колый (Мауля Кули). Стихи (хикметы) озвучил главный редактор радио «Китап» Алмаз Миргаязов. 
Мы озвучили стихи Мавля Колый, которые посвящены посещению Мекки и Каабы, а также сюжетам, связанными с пророками ислама, включая Ибрахима и Исмаила.

 

«Бу күңел Хакъ гыйшкында арынур булса»: стихи ясавийского шейха Мавля Колый вернулись спустя 300 лет  
«Рамазан айы кәлди адәмләрә»: ясавийский шейх Мавля Колый поздравляет с месяцем поста  
«Миллиард.Татар» и радио «Китап» озвучили стихи татарского суфия XVII века Мавли Колыя  

 

Мы до сих пор не осознаем масштаб творчества Мавля Колый. Во-первых, это уникальные стихи, написанные в стиле суфийских поэтов тариката Ясавийа. Эта школа была распространена среди тюркских народов. Считается, благодаря ясавийским шейхам ислам приняла элита Золотой Орды, включая ханов. Ясавийская поэтическая традиция продолжилась и в Казанском ханстве. Одним из ярких примеров являются творчество сейида Кул Шарифа. Уже после падение Казани ясавийская традиция не прервалась, а продолжилась в хикметах Мавля Колый, - рассказывает Арслан Минвалеев и продолжает. - Во-вторых, сам жанр хикметов очень близок к творчеству ясавийского поэта Юнуса Эмре, который жил на территории современной Турции. Но в отличие от Эмре, который является национальным символом турков, мы не знаем, кто такой Мавля Колый   

СПРАВКА 

Мавля Колый (псевдоним, тат. Мәүла Колый, Мәүлә Колый, Мәүлә Кулый, буквально «Раб божий»; 1630-е годы, деревня Чита, по другим сведениям, деревня Кулаево Казанского уезда Казанской губернии — начало XVIII века, предположительно деревня Старый Иштеряк, татарский поэт, религиозный суфийский деятель, живший и писавший в середине XVII века.

 


 

Мәүлә Колый

17.
Хикмәте Хаким…


Кәгъбәтулла рәхмәт тулуг дидар ирмеш, 
Күрмәклеккә Хакъдин теләб йөрсәмче мән, 
Ихлас илә төн-көн йөреб ризалыкда, 
Хаҗаҗ кеби ул йул сари йөрсәмче мән.

Кәгъбә йулы рәхмәт имеш кадәм кыйлсаң, 
Ихласилә кәгъбәсари рихләт кыйлсаң, 
Хызыр Илйас рәһбәр имеш, барыр булсаң, 
Ихласилә Кәгъбә сари йөрсәмче мән.

Кәгъбәтулла сәгыйд рәүшан мөрүр имеш, 
Анда бәңа җөмлә сәңләр гәүһәр ирмеш, 
Рәхмәт йим(е)ше тулыб торган бостан ирмеш, 
Ул бостанның йимешендин татсамчы мән.

Кәгъбә сари йөрегәннәр ирнең ире, 
Тәуаф кыйлыб, гөнаһындин булыр ари,
Кыямәт көн күрүр анлар Хакъ дидари, 
Хаҗи булыб, Хакъ дидарын күрсәмме мән.

Ибраһим ул Кәгъбәни йабкан ирмеш, 
Хаҗаҗ барыб, анда морадтабкан ирмеш, 
Ризалык илә ул мәкамгә йеткән ирмеш, 
Анлар кеби Кәгъбә тәуаф итсәмме мән.

Хаҗаҗ кеби рихләт кыйлу китсәм ирде, 
Хаҗ гомери әрканларын табсам ирде, 
Тәуаф кыйлу морадыма йетсәм ирде, 
Барын салыб Кәгъбә сари китсәмме мән.

Кәгъбәтулла тупраклары җәүһәр ирмеш, 
Төрлек-төрлек Хакъ йараткан бостан ирмеш, 
Җәмлә суы эчәр булсаң балдин имеш, 
Тирйакълари җанга дару итсәмме мән.

Дөнъйа милке, мәтагларын артык сачыб, 
Мал-туар, угыл-кызыдин жөмлә кичеб. 
Кәгъбә барыб, тәуаф итде, Коръән(и) ачыб, 
Ул йулны эстәб җандин кичсәмме мән.

Хакъ колыдыр-хаҗ гомери эстәб китсә, 
Рәсүл Алла рузисына тәуаф итсә, 
Ата-ана илә күңлен хушнуд итсә, 
Ата-ана(ның) күңлен хушнуд итсәмче мән.

Ата-ана хушнуд булса-Кәгъбә һәман,
Анлар хушнуд булмай тәуаф булмаз тәмам, 
Угыл-кызга ата-ана Кәгъбә мөдам, 
Ата-анага даим тәуаф итсәмче мән.


 
46.
Хикмәте Хаким…


Игътикадлык кыйладар баш-җандин кичеб, 
Тереклекдә морады ни булмышдыр ул. 
Ибраһимны Нәмруд кяфир утка атты, 
Ут эчерә Хакъ дидарын күрмешдәр ул.

Ибраһимга уйку эчрә гайән булды, 
«Исмагилны корбан кыйл», - диб фәрман килде, 
Исмагил Хакъ әмеринә буйын сонды, 
Бугазланмыш хәлдә дидар күрмешдүр ул.

Йосыфны кардәшләре, койыга атди, 
Койу эчрә су йөзинә Йосыф китди,
Суга тимәй Җәб(е)раил килеб тотди,
Койуг эчрә Хакъ дидарын күрмешдүр ул.

Диңгез эчрә ул Йунысны балык йотди, 
Балык карнын Йуныска Хакъ зиндан итди, 
Балык эчрә кырык көн тоткын йатди, 
Балык эчрә Хакъ дидарын күрмешдүр ул.

Бу дөнъйа газабларын Җәрҗис күрде
Ул газабда дүрт кат Хакъка җанын бирде, 
Ул хәлдә ңкән Хакъ күзенә курнү торды, 
Шул вакытда Хакъ дидарын күрмешдүр ул.

Ул Әйүб фәкыйрьлекдә сабыр сөйде, 
Җөмлә тәнен галәбә кыйлыб кортлар йиде, 
Нә тире, нә сәңәки беллү ирде.
Шул хәл эчрә Хакъ дидарын күрмешдүр ул.

Бу алты пәйгамбәри таң эшләренә, 
Гәрчә көлди һәр вакыйга башларына,
Бихиҗаб Хакъ күрнү торды кашларына, 
Ике дөнъйа морад Хакъдин кыйлмышдур ул.

Эшләренә шөкер улыб күрмеш алар, 
Хакъ иземнең михнәт эчрә рәхмәте бар. 
Михнәт көтүб, нигъмәт-дәүләт күрде анлар, 
Күрмешләрен галәм эчрә димешдүр ул.

Мәүла Колый, Хакъ сүзени димә кәззаб, 
Мулла Шәмси хикмәтенә кыйлгыл гаҗәб, 
Анлар йанлигъ төни-көни кыйлгыл тагъәт, 
Тагьәт кыйлыб җанын Хакъка бирмешдүр ул.


Источник фото на анонсе: halal-service.com

Следите за самым важным и интересным в Telegram-канале