Мавлид ан-Наби и салаваты Пророку
Благословенный месяц Раби-аль-Авваль (месяц рождения Пророка) наступил с заходом солнца 23 августа и продлится ровно 30 дней до захода солнца 22 сентября 2025 года.
В месяц Мавлида мусульманам следует особенно усердно соблюдать сунну досточтимого Пророка Мухаммада, читать дополнительные молитвы и салаваты (восхваления Пророку), посвящать больше времени изучению сиры Пророка (жизнеописания).
Также одним из таких способов приобщения к духовному у татар является воспевание Пророка Мухаммада в литературных произведениях, в частности – в мунаджатах.
О суннат-намазах, добровольном посте и салаватах Пророку можно прочитать здесь.
Продолжение татарской традиции мунаджата
Мы решили продолжить татарскую традицию мусульманских песнопений и в рамках проекта популяризации исламской татарской поэзии осуществили запись мунаджата «Мавлид» и некоторые «салаваты (благословение) Пророку».
Эти мунаджаты можно найти в книге «Мәүлид китабы» Нияза Сабирова или в книге «Мөнәҗәтләр – җан авазы», выпущенной к 1100-летию принятия Ислама Волжской Булгарией. Тексты произведений были записаны в 2022 году во время научно-этнографических экспедиций ГБУ «Ресурсный центр охраны традиций и инноваций в области культуры Республики Татарстан» в Атнинский, Буинский, Казанский, Аксубаевский, Сабинский муниципальные районы РТ.
Исполнил произведения в татарском манере молодой татарский исполнитель песен и обладатель музыкальной премии «Манзара» родом из деревни Табарле Агрызского района Динар Шаймарданов.
Ранее редакция «Миллиард.Татар» при поддержке радиостанции «Тэртип» («Тәртип») записала несколько дореволюционных татарских суфийских песен в исполнении Геннадия Макарова.
А также стихи поэта XVII века Мавля Колый «Бу күңел Хакъ гыйшкында арынур булса»: стихи ясавийского шейха Мавля Колый вернулись спустя 300 лет.
Что такое мунаджат?
Мөнәҗәт – это один из жанров татарского народного творчества, являющий собой мусульманские песнопения. Как правило в мунаджатах восхваляют Всевышнего, рассказывают истории Пророков в Исламе, передают какие-то каноны Ислама, обращаются к Аллаху. В татарской культуре религиозные песнопения носят название «мунаджат», в арабской культуре «нашид».
Само слово «مَنْجَاةٌ» имеет арабское происхождение и переводится как «спасение/освобождение», «обращение к Аллаху» или «мольба о помощи». Сегодня это ужн не такой популярный фольклорный жанр, но он имеет большое значение в письменной поэзии и народной лирике татар.
В них воспеваются такие качества как терпимость – «сабырлык», покаяние – «тәүбә», вера в Аллаха – «иман», благочестие – «тәкьва», которые обязательно будут вознаграждены высшей добродетелью – раем («җәннәт»). В строках мунаджатов отражаются отношение человека к мирской жизни, к жизни вечной и Всевышнему.
Фото: © Владимир Васильев / «Татар-информ
Например:
«Раббым Аллаһ, - диде Муса, - Җәннәт булыр микән миңа?
- Сиңа Җәннәт булыр, Муса,
Кылган изгелегең булса,
Гамәлләрең дөрес булса».
Этот известный мунаджат “Раббым Алла, диде Муса” можно услышать в исполнении выдающейся татарской певицы и народной артистки ТАССР Зухры Сахабиевой.
Для мунаджата в Поволжье характерна особая техника исполнения. Она, в частности, нашла отражение в особой манере чтения Священного Корана (так называемый “Татарча макам”).
Мәүлид мөнәҗәтләре:
Әүвәл Аллаһ исемен зикер итәем
Соңра башлап һәр эшкә керешәем!
Эш башында кем аны зикер итәр
Ул эшен Аллаһ аңа ансат итәр
Аллаһ исемен зикер итеп эш башламак
Һәркемгә ваҗип тиештер аңламак
Булса Аллаһ исеме белән һәр эшең
Бушка китмәс эшләгән һәрбер эшең!Шул илә Аллаһ дисә кемнең теле
Барча гөнаһы түгелер яфрак кебек.
Пакъ булыр Аллаһ исемен зикер иткән
Ирешер максадына Аллаһ дигэн.Килегез чын күңелдән Аллаһ диик
Күзләрдән яшьләр түгеп без аһ итик.
Шулай итсәк буш куймас Аллаһ безне
Рәхмәте киң, ярлыкар һәммәбезне.Бердер Аллаһ, берлегенә шөһбә юк
Сөйләгәннәр ялгышып дөнья тулы (ук)
Барча галәм юк икән ул бар иде
Һәм әзәлдән бай иде, Җаббар иде.Җен-фәрештә һәм адәм берсе дә юк
Һәм янә тугыз фәләк һичберсе юк.
Гарши-көрси, ай-кояш – берсе юк.
Барча җаннан әүвәл үк ул бар иде.Кодрәт белән боларны бар әйләде
Берлегенә барча икрар әйләде.
Бу хосуста күп сүзгә хаҗәт тә юк
Аллаһ бердер, бардыр ул, башкасы юк.Гәрчә шәфәгать кирәк исә эзләгез,
Ул Рәсүлнең сөннәтеннән бизмәгез.
И Мөхәммәд Мостафа син, и Рәсүл,
Кыл шәфәгать безләргә яумун-ннүзүл.Рәсүлулла намазда ул
Башындадыр аның таҗы.
Өммәтем, өммәтем, диеп
Агадыр күзеннән яше.
Агадыр күзеннән яше.Рәсүлулла Раузасында
Зикер әйтеп сайрый кошлар.
Шул кошлардан гыйбрәт алып
«Салават»лар әйтик дуслар.«Салават»ка кушылыгыз
«Салават»ларын белгәннәр.
Җәннәт ишеген ача алмаслар.
«Салават»лар әйтмәгәннәр
«Салават»лар әйтмәгәннәр.Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ расү´ләлла´һ,
Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ нәбийәлла´һ,
Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ хәби´бәллаһ,
Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ расү´ләлла´һ,И, газизләр инде килде сүз башы
Тыңлагыз сез агызып күз яшен.
Бер васыять сөйләмәкче буламын
Ул васыять ошбудыр, тот колагын.Һәркем аны тыңласа, тотар исә
Ул кешедән һәр заман хушбуй исә.
Кылыр Аллаһ шул кешегә рәхмәтен
Мәүлид – Нәбинең кылса хөрмәтен.Тыңлаганар һәм табар фазиләтен
Укыса нәсеп-нисап шамаилен!
Рухыны шат итәек сәләт илә
Әһле Бәйте, әсхәбләр белән бергә.Ул туган көннәрне хөрмәт иткән
Тыңла шул кыйссасыны ихлас белән.
И Мөхәммәд Мостафа син, и Рәсүл,
Кыл шәфәгать безләргә яумун-ннүзүл.Рәсүлулла намазда ул
Башындадыр аның таҗы.
Өммәтем, өммәтем, диеп
Агадыр күзеннән яше.
Агадыр күзеннән яше.Рәсүлулла Раузасында
Зикер әйтеп сайрый кошлар.
Шул кошлардан үрнәк алып
«Салават»лар әйтик дуслар.«Салават»ка кушылыгыз
«Салават»ларын белгәннәр.
Җәннәт ишеген ача алмаслар.
«Салават»лар әйтмәгәннәр
«Салават»лар әйтмәгәннәр.Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ расү´ләлла´һ,
Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ нәбийәлла´һ,
Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ хәби´бәллаһ,
Әс-салә´тү вә-с-сәлә´мү галәйкә йә´ расү´ләлла´һ,Әминә хатын Мөхәммәд анасы
Ул сәдәфтән туды энҗе данәсе.
Ул Мөхәммәд дөньяга хөрмәт итәр
Вакыты җитте килмәккә хәерел Бәшәр.
Инде аның килүе булды анык
Күп сәламәт пәйда булды алдан ук.
Ул рабигыль – әүвәл аенда иде
Уникенче кичәсе дүшәмбе иде.
Күрдем, диде ул Мөхәммәд анасы,
Бер гаҗәеп нур, нәкъ кояшның яктысы!
Ялт итеп чыкты өемнән шул заман
Күкләргә тик нур белән тулды җиһан.Инде күптән күп фәрештә сафи саф
Кәгъбә кебек кылдылар өем таваф.
Кинәттән өч хур кызы пәйда булды
Кайдан килгәннәрен аңлап булмады.
Өчесе дә яныма утырдылар,
«Мостафа килә!» диеп гәп кордылар.
Диделәр: «Улың кебек хөрмәтлене,
Ул Аллаһ һичбер анага бирмәде!
Бик олугъ дәүләт иясе буласың
Холкы күркәм бер угыл тудырасың!
Бу угыл гыйлми дәүләтенең солтаныдыр.
Бу угыл тәүхиде гыйрфан канидер!”
Сыйфатын шул рәвешчә аңлаттылар
Ул мөбәрәк нур белән шатландылар!
Диде Әминә вакыт җитте тәмам,Гәрчә шәфәгать кирәк исә эзләгез,
Ул Рәсүлнең сөннәтеннән бизмәгез.
И Мөхәммәд Мостафа син, и Рәсүл,
Кыл шәфәгать безләргә яумун-ннүзүл.
