Татарча Коръән тәфсире: перевод второй половины суры «Аль-Ангам» (84-165 аяты)

Основные принципы веры (имана)

Сура «Аль-Ангам» («Скот») была ниспослана в мекканский период ислама. Это одна из длинных мекканских сур, но в отличии от предшествующих ей сур, речь в суре идет по большей части об исламском вероучении (акыда) и основных положениях веры.

Также сура содержит описание устройства вселенной и жизнеописание некоторых Пророков в Исламе, в аятах суры «Аль-Ангам» говорится о знамениях Всевышнего.

6. Сура аль-Ан‘ам (Скот) – Мекканская, 165 аятов.

С именем Аллаха Милостивого [ко всем на этом свете], Милующего [лишь верующих на том свете]. 

84.    И Мы подарили ему [Ибрахиму сына] Исхака и [внука] Якуба. Их обоих Мы наставили [на истинный путь, сделав их пророками]. Еще раньше Мы наставили [на истинный путь] Нуха и его потомков – Дауда, Сулеймана, Айюба, Юсуфа, Мусу и Харуна. И так мы награждаем добродетельных.   
85.    А также [Мы наставили на истинный путь] Закарийю, Яхью, Ису и Ильяса. Все они были праведниками.   
86.    А также [Мы удостоили истины и пророчества] Исмаиля, Альяca, Юнуса и Лута. И каждого из них Мы возвысили над мирами [людей и джиннов – сделав их пророками].   
87.    А также [Мы возвысили] некоторых из их предков, потомков и братьев. Мы избрали их [пророками] и наставили их на прямой путь.   
88.    Это – верный путь Аллаха, по которому Он ведет тех Своих рабов, кого пожелает. Но если [предположить, что] они приравняли [к Аллаху кого-либо], то стали бы тщетными все их [благие] дела.  
89.    Им Мы дали Книгу [различные священные писания], мудрость и пророчество. И даже если они [мекканские язычники] отвергнут это [пророков и священные писания], Мы уже поручили [доверили все] это другим людям, которые не будут неверующими [сподвижникам Пророка].   
90.    Это – те, кого Аллах наставил. Так следуй же их верным путем. Скажи [о Мухаммад, своей общине]: «Я не прошу у вас за это [за призыв к Исламу] плату. Это [мой призыв] – только наставление для миров [людей и джиннов]». 
91.    И они [иудеи] не отдавали Аллаху должное, когда говорили: «Аллах ничего не ниспосылал людям». Скажи [им, о Мухаммад]: «А кто ниспослал Книгу [Таурат], с которой пришел Муса, явившуюся светом и верным руководством для людей? Вы превращаете ее в отдельные листы [делите на отрывки, чтобы иметь возможность толковать книгу так, как вам выгодно, скрывая все, что не отвечает вашим интересам] – одни придаете огласке [которые вам выгодны], а многие другие скрываете [например, описания Пророка Мухаммада]. А ведь вас научили [в Куръане] тому, чего не знали ни вы, ни ваши предки [значению многих мест в Таурате]». Скажи: «Аллах [ниспослал все эти священные писания]», – а затем оставь их забавляться с их ложными соображениями.   
92.    И эта ниспосланная Нами Книга [Куръан] – благословенная и подтверждающая то, что было [в прежних писаниях] до нее. [Куръан дан тебе, о Мухаммад] Чтобы ты предупреждал [об опасности неверия] Мать городов [которой является Мекка] и [жителей] ее окрестностей [то есть все остальное человечество]. А те, кто верит в вечную жизнь, верят и в него [Куръан]. Они берегут свои намазы [совершая их своевременно и полноценно].   
93.    И кто несправедливее клевещущего на Аллаха или говорящего: «Мне внушено в откровении…», – хотя никакого откровения он не получает. Или того, кто говорит: «Я ниспошлю подобное тому, что ниспослал Аллах»? И если бы ты [о Мухаммад] увидел злодеев в предсмертной агонии, когда ангелы простирают к ним руки [чтобы забрать их души, и говорят им]: «Отдайте ваши души! Сегодня вам воздастся унизительным наказанием за всю ложь, которую вы говорили об Аллахе и за высокомерное отношение к Его аятам!»   
94.    [В Судный День Всевышний Аллах скажет язычникам:] Вы пришли к Нам одинокими [без жен или мужей, друзей, детей и без имущества] так же, как Мы создали вас в первый раз. И вы оставили позади все, чем Мы вас наделили [вы не сможете забрать с собой даже малую часть этого]. И Мы не видим при вас ваших заступников, которых вы считали богами [наряду с Аллахом, то есть достойными поклонения]. И все связи между вами разорваны, и вас покинули те, о ком вы ложно полагали [что они заступятся за вас перед Аллахом].  
95.    Поистине, Аллах раскрывает зерно и косточку [чтобы выросли из них растения]. Он выводит живое из мертвого и выводит мертвое из живого. Таков Аллах! Как же вы можете отворачиваться [от веры и покорности Ему]!   
96.    [Всевышний Аллах] Выводит [из тьмы] рассвет. И сделал ночь временем покоя [для Своих творений], а солнце и луну – средством исчисления [времени]. Это – установление Достойного, Знающего.   
97.    И Он – Тот, Кто создал для вас звезды, чтобы вы находили по ним путь во мраке суши и моря. Мы уже объяснили знамения [указывающие на Нашу единственность и могущество] для людей знающих.   
98.    И Он – Тот, Кто создал вас из одной души [из Адама]. У вас есть место пребывания [которым сначала была утроба матери, а затем стала поверхность земли] и место хранения [которым сначала были тела ваших отцов, а затем таким местом стали могилы]. Мы уже объяснили знамения для людей понимающих.   
99.    И Он – Тот, Кто низвел с неба воду. И Мы вывели посредством нее все виды растений. Мы вывели из них [из их семян] зеленые травы, а из них – тесно набитые [в колосья] зерна. И на пальмах из завязей вырастают [тяжелые] свисающие близко [к земле и к тем, кто хочет сорвать их] гроздья. [Мы взращиваем] виноградники, оливы и гранаты, которые чем-то похожи, а чем-то различны [вкусом]. Посмотрите на их плоды, когда они появляются [и еще незрелые, негодные в пищу] и когда созревают. Поистине, в этом – знамения [указывающие на единственность, могущество и мудрость Создателя] для верующих.  
100.    [Идолопоклонники] Приравняли к Аллаху джиннов [и ангелов, начав им поклоняться]. Но ведь Он [Всевышний] создал их! Они [язычники] приписали Ему сыновей и дочерей без знания. Пречист Он и выше всего, что они [ложно] приписывают Ему!  
101.    [Всевышний Аллах –] Творец небес и земли. Как может быть у Него ребенок, если у Него нет [и не может быть] супруги? И Он создал все [творения] и знает обо всем. 
102.    Таков Аллах, ваш Господь. Нет никого, достойного поклонения, кроме Него, Создателя всего. Поклоняйтесь же Ему [признавая Его Единство]! Он – Покровитель всего. 
103.    Не постигают Его взоры [Аллаха нельзя увидеть глазами в этом мире], но это Он постигает взоры. Он – Проявляющий доброту, Сведущий [обо всем]. 
104.    [Скажи им, Мухаммад:] «Поистине, пришли к вам доводы от вашего Господа. Кто увидел их [приняв и уверовав], то это на пользу ему самому, а кто был слеп [и не принял их], тот навредил себе. И я не хранитель вам [я только наставляю и увещеваю вас]». 
105.    Так Мы раскрываем вам аяты, чтобы они [неверующие потом] сказали: «Ты научился этому [у иудеев или христиан]!» – и [на самом деле через это] Мы объясняем его [Куръан] знающим людям. 
106.    Следуй [о Мухаммад] тому [Куръану], что внушено тебе в откровении от твоего Господа. Нет никого, достойного поклонения, кроме Него. И отвернись от язычников. 
107.    И если бы Аллах пожелал, то они не приравнивали бы никого [к Нему]. И Мы не сделали тебя над ними хранителем, и ты им не покровитель. 
108.    И не ругайте тех [идолов], к которым они взывают помимо Аллаха, иначе они станут ругать Аллаха из вражды и по невежеству [потому что они не знают Аллаха]. Так Мы приукрасили для каждого из народов их дела. Затем [в вечной жизни] они будут возвращены к своему Господу, и Он сообщит им обо всем, что они делали. 
109.    Bот они [мекканские язычники] горячо клялись Аллахом, что, если придет к ним знамение, они обязательно поверят в него. Скажи [им, о Мухаммад]: «Поистине, знамения – у Аллаха [Он ниспосылает их, когда и кому пожелает, а я только призываю вас к истине]. И с чего вы [о верующие] решили, что они уверуют, если оно придет к ним?»  
110.    И Мы отворачиваем их сердца и взгляды [от истины, и поэтому они не видят ее], поскольку они не уверовали в него [Куръан] в первый раз, и оставляем их бродить в собственном заблуждении. 
111.    И даже если бы Мы низвели им ангелов [как они хотели], и [в ответ на их просьбу о воскрешении их умерших отцов] мертвые заговорили бы с ними [подтверждая твою, Мухаммад, правдивость], и Мы собрали бы перед ними все творения, они бы все равно не могли бы уверовать, если бы Аллах не пожелал этого. Но большинство их не знает [об этом].   
112.    Точно так же [как Мы сделали этих язычников твоими, Мухаммад, врагами] Мы назначали [в прошлом] для каждого пророка врагов – шайтанов – из людей и джиннов. Они внушали друг другу красивые слова обмана. И если бы твой Господь пожелал [чтобы они уверовали, то], они не делали бы так [не внушали бы приукрашенную ложь]. Оставь же их [язычников] наедине с их ложью, 
113.    чтобы склонились к ним [к наущениям шайтанов] сердца тех, кто не верит в вечную жизнь, и чтобы они довольствовались ими и делали то [зло], что они делают.   
114.    [Скажи этим язычникам, Мухаммад:] «Неужели я потребую иного судью, помимо Аллаха [для вынесения решения, кто из нас прав, а кто нет]? А ведь Он [Аллах] ниспослал вам Книгу [Куръан], объяснив ее». И те, кому Мы дали Книгу [Таурат и Инджиль], знают, что он [Куръан] ниспослан от твоего Господа, и в нем – истина. Поэтому не будь из сомневающихся.   
115.    И исполнилось Слово твоего Господа [всё сообщенное и обещанное Им] правдиво и справедливо! Никто не изменит Его Слова. И Он – Слышащий, Знающий.   
116.    [Предположим, что] Если ты [о Мухаммад] станешь повиноваться большинству обитателей земли [а большинство – неверующие и невежды], они собьют тебя с пути Аллаха. Они [идя по этому пути заблуждения] следуют лишь [безосновательным] предположениям, но все это ложь.   
117.    Поистине, твой Господь лучше [кого бы то ни было] знает тех, кто сошел с Его пути. И Он лучше знает тех, кто следует верным путем [и каждому воздастся за это].   
118.    Так ешьте пищу, над которой произнесено имя Аллаха [в момент заклания], если вы верите в Его аяты. 
119.    Что же с вами? Почему вы не едите пищу, над которой произнесено имя Аллаха? Ведь Он [Всевышний Аллах] уже объяснил вам, что для вас запретно [употреблять в пищу], если только вы не вынуждены [есть это]? И, поистине, многие вводят других в заблуждение своими прихотями [называя по своему усмотрению то или иное дозволенным или запрещенным] без знания [которое бы опиралось на шариатские доводы]. Поистине, твоему Господу лучше знать преступающих [установленные Им] границы.   
120.    И оставьте [любые] явные и скрытые грехи. Поистине, совершающие грехи получат воздаяние за то [плохое], что они приобретают.   
121.    И не ешьте [мясо] того [животного], над которым не было произнесено имя Аллаха [при заклании], ибо это [употреблять в пищу такое мясо] – нечестие. И, поистине, шайтаны внушают своим друзьям [язычникам], чтобы они спорили с вами [утверждая, что мертвечина дозволена]. Если вы подчинитесь им [и будете считать запретное дозволенным], то, без сомнения, станете язычниками [как они].   
122.    И разве тот, кто [в период неверия] был мертвецом [в духовном плане], а Мы оживили его [даровав блага веры] и наделили светом [веры], с которым он [уверенно] ходит среди людей [различая, где истина, а где заблуждение], – разве он равен тому, кто во тьме [неверия, невежества и духовной слепоты] и [скитаясь] не может выйти из нее?  [Как верующим представляется прекрасной их вера] Так [и] неверующим представляется прекрасным то [зло], что они совершают. 
123.    И [так же, как в Мекке Мы установили знатных людей из язычников] вот так [и] в каждом селении Мы выбирали грешников предводителями, чтобы они строили там козни. Но [на самом деле] они строят козни только против себя самих [они сами себе вредят], не чувствуя [этого].   
124.    И когда им [неверующим курайшитам] приходило знамение [чудо Пророка или аят Куръана], они говорили: «Мы [ни за что] не уверуем [в это знамение], пока нам не дадут все то, что давали посланникам Аллаха [как, например, пророчество и откровение – ведь они считали себя более достойными этих милостей]».   Аллах лучше знает, на кого возложить посланничество. Грешников же [совершивших самое большое преступление, которым является многобожие] постигнет [в Судный День] унижение перед Аллахом и строгое наказание за их козни [в земной жизни]. 
125.    И кого Аллах хочет наставить [на истинный путь], тому Он раскрывает грудь для Ислама [делая принятие истины для этого человека легким], а кого Он хочет сбить [с истинного пути], тому Он сжимает и стесняет грудь [так, что свет веры не может проникнуть в сердце], как будто [этот человек] поднимается на небо. Так Аллах насылает скверну [проклятие в земной жизни и наказание в вечном мире] на неверующих.  
126.    И это [разъяснения, которые принес Куръан] прямой путь твоего Господа. Мы уже объяснили аяты людям понимающим.   
127.    Для [тех, кто размышлял и делал то, что от] них [требовалось] – Обитель мира [Рай] у их Господа. Он – их Покровитель [помощник и Тот, Кто дарует им вознаграждение] благодаря тому [хорошему], что они совершали.   
128.    И в тот [Судный] День Он [Всевышний Аллах воскресит их] соберет вместе [и скажет им]: «О собрание джиннов [шайтанов]! Вы действительно сбили [с истинного пути] многих людей [поэтому они воскрешены вместе с вами]». И их помощники из числа людей [которые их слушались] скажут [признавая, что они отвергали воскрешение]: «Господь наш! Мы использовали друг друга. И вот мы достигли срока [смерти и воскрешения], который Ты назначил нам». [Тогда Всевышний Аллах] Скажет: «Ваша обитель – Огонь. В нем вы останетесь навечно, если только Аллах не пожелает иначе! [Не пожелает заменить вам наказание огнем на другой вид наказания]». Поистине, твой Господь – Мудрый, Знающий.  
129.    И [как Мы ниспосылаем кару на тех людей и джиннов, которые помогали друг другу на скверном пути] так Мы позволяем одним злодеям править другими за то [зло], что они приобретают.  
130.    [В Судный День Всевышний Аллах скажет:] «О собрание джиннов и людей! Разве не приходили к вам посланники из вас же самих, которые рассказывали вам Мои аяты и предупреждали вас о встрече в этот День?» Они ответят: «Мы свидетельствуем против самих себя [признаем, что отвергли призыв посланников и тем самым заслужили наказание]». Земная жизнь обманула их. Они свидетельствовали против самих себя [признав], что они были неверующими [и заслужили наказание].   
131.    Это [отправление посланников к их народам] потому [заключает в себе мудрость], что твой Господь не уничтожает селения [за то, что там поступают] несправедливо, пока их жители пребывают в беспечности [до прихода пророков]. 
132.    И каждому [рабу Аллаха] – свои степени [в Раю или в Аду] за то, что они совершали [из добра или зла]. И ничто из их поступков не скрыто от твоего Господа.  
133.    И твой Господь ни в ком и ни в чем не нуждается, и Он – Обладатель милости. Но если Он пожелает, то устранит вас и заменит вас, на кого пожелает так же, как Он сотворил вас из потомков других народов.   
134.    Поистине, обещанное вам [из событий Судного Дня: воскрешение, отчет, вознаграждение и наказание] непременно наступит, и вы не сможете предотвратить это [установленное Всевышним наказание].   
135.    Скажи [о Мухаммад, язычникам Мекки]: «О мой народ! Делайте то, что делали [если вы хотите продолжать не верить в меня и упорствовать в многобожии, то продолжайте, но это никак не спасет вас от отчета и воздаяния в вечной жизни] и, поистине, я тоже буду делать [свое дело призыва к единобожию]. И вы узнаете, кому достанется награда в последней Обители [Раю]. Поистине, не преуспеют [и не будут счастливы] злодеи».   
136.    И они [язычники] выделяют Аллаху долю из урожая и скота, хотя их вырастил Аллах, и по своему [ошибочному] разумению говорят: «Это – Аллаху, а это – нашим сотоварищам [идолам]». Выделенное для их сотоварищей [идолов] не достигнет Аллаха, а выделенное для Аллаха попадает их сотоварищам [расходуется на идолов и на тех, кто смотрит за ними]. Как же плохи их решения!   
137.    И также многим язычникам их сотоварищи [шайтаны и служители идолов] приукрасили убийство детей [которых они, например, закапывали заживо], чтобы погубить их и запутать их религию. И если бы Аллах пожелал, они бы так не поступали. Оставь же [о Мухаммад] их и их клевету.  
138.    По своему [ошибочному] разумению они говорят: «Этот скот и этот урожай [предназначенные для идолов] запретны. Питаться этим может лишь тот, кому мы разрешим». [У них есть] Животные, на которых нельзя ездить верхом и возить грузы, и животные, над которыми [при забое] они не произносят имя Аллаха [они режут эту скотину во имя идолов], возводя на Него клевету [говоря, что делают все это по повелению Аллаха]. [Всевышний Аллах] Воздаст им за их клевету!   
139.    И [также] они говорят: «То, что в утробах этих животных, разрешено [использовать] нашим мужчинам и запретно для наших жен [если родится живым]». А если это мертвечина [детеныш родился мертвым], то он общий. Аллах воздаст им [сполна] за то, что они приписывали Ему [вымышленные законы], ведь Он – Мудрый, Знающий.   
140.    Уже потерпели убыток убивавшие своих детей по безрассудству, без знания, и запрещавшие [дозволенное и чистое] то, чем наделял их Аллах, возводя клевету на Аллаха. Они сбились и пошли неверным путем.  
141.    И Он – Тот, Кто сотворил сады [с растениями] стелящимися по земле [как арбуз] и не стелящимися [возвышающимися над поверхностью земли, как деревья и кустарники], финиковые пальмы и [всевозможные] злаки с различным вкусом, оливки и гранаты, имеющие [некоторые] сходства [в цвете и вкусе] и различия [в цвете, вкусе, размере и запахе]. Ешьте [все] эти плоды, когда они созревают, и отдавайте должное [ʼушр и закят] в день сбора урожая. Но не будьте расточительными [отдавая слишком много и оставляя свои семьи в нужде], ведь Он не любит расточительных.   
142.    И среди животных [которых сотворил Всевышний Аллах] есть те, что предназначены для перевозки [грузов, например, верблюды] и те, что не предназначены [вроде мелкого рогатого скота]. Ешьте из того, чем наделил вас Аллах [и что Он сделал дозволенным для вас], и не следуйте по стопам шайтана. Поистине, он – ваш явный враг. 
143.    [Аллах сотворил] Восемь пар [мелкого рогатого скота]: пару из овец и пару из коз. Скажи [о Мухаммад, этим язычникам]: «Он [Аллах] запретил двух самцов или двух самок? Или же то, что в утробах двух самок? [Если у вас есть доказательство того, что Аллах запретил это, то] Сообщите мне на основе знания, если вы говорите правду [о запретности этих животных, ведь для подтверждения этого вы должны привести доказательство]».   
144.    [Аллах создал и других животных парами] И [вот] пара верблюдов и пара коров. Скажи [о Мухаммад]: «[Аллах] Запретил двух самцов или двух самок? Или же то, что в утробах двух самок? Разве вы были свидетелями, когда Аллах запретил вам это? [Аллах не запрещал этого, зачем вы выдумываете?!]» И кто же несправедливее лгущего про Аллаха [говорящего о дозволенном: «Аллах запретил это»], чтобы ввести людей в заблуждение без знания? Поистине, Аллах не направляет по верному пути несправедливых людей.   
145.    Скажи [о Мухаммад]: «Я ничего в откровении [в Куръане] не нахожу запретного из еды, кроме мертвечины, текущей крови и свинины, и она – скверна, а также нечестие [мясо животных], заколотое не с именем Аллаха». [Однако] Если кто-либо вынужден [съесть что-то из вышеупомянутого], не проявляя ослушания и не преступая пределы необходимого [для того, чтобы не умереть с голоду], то ведь Аллах – Прощающий [тех, кто оказался в трудном положении], Милующий [настолько, что не станет наказывать их].  
146.    И иудеям Мы запретили [употреблять в пищу] всех животных с цельными копытами [а также с когтями]. И Мы запретили им коровий и овечий жир, кроме того, что на спинном хребте и внутренностях, или того, что неотделимо от костей. Так Мы наказали их за непокорность. И, поистине, Мы правдивы [во всем, что Мы ниспосылаем: в сообщениях, радостных вестях и предупреждениях]. 
147.    И если они посчитают тебя [о Мухаммад] лжецом [и ниспосылаемое тебе Откровение ложью], то скажи: «Милость вашего Господа обширна [поэтому Он не наказывает вас за ваше отрицание истины сразу, а дает вам отсрочку], но [не обманывайтесь, ведь] Его наказание непременно настигнет преступников [которые не раскаются]». 
148.    И скажут язычники: «Если бы Аллах пожелал, то ни мы, ни наши предки не были бы язычниками и не считали бы запретным ничего [из того, что мы объявили запретным. А раз мы делаем это, значит, Аллах доволен нами]». Так же [как они сочли лжецом тебя] обвиняли во лжи [своих посланников] и те, кто были до них, пока не испытали Наше наказание. Скажи [им, о Мухаммад]: «Есть ли у вас знание [доказательство правдивости ваших утверждений], которое вы можете представить нам? [Нет!] Вы следуете только предположениям [не имеющим никакого отношения к истине], и вы просто лжете!»  
149.    Скажи [им, Мухаммад]: «У Аллаха есть убедительное доказательство [подтверждающее истину]. И если бы Он пожелал, то наставил бы [на истинный путь] всех вас». 
150.    Скажи [этим язычникам, Мухаммад]: «Приведите ваших свидетелей, которые засвидетельствуют, что Аллах запретил это [и мы посмотрим на них]». Даже если они [приведут подобных им обманщиков, и те] засвидетельствуют [это], ты не свидетельствуй вместе с ними [поскольку это свидетельство беспочвенно; но так же, как ты не подтверждаешь их, так и не храни безмолвия, которое бы могло указывать на их правоту] и не потакай прихотям тех, кто посчитал ложью Наши аяты, кто не верит в вечную жизнь и приравнивает [кого-либо] к своему Господу.   
151.    Скажи [о Мухаммад, тем, кто, исходя из собственных выдумок, считает посевы и мелкий рогатый скот запретным]: «Придите, и я прочитаю [вам] то, что запретил вам ваш Господь, [Который велел] не поклоняться наряду с Ним никому и делать добро [и хорошо относиться к] родителям. И не убивайте своих детей [и не прерывайте беременность] из-за [страха] бедности, ведь Мы прокормим и вас, и их. И не приближайтесь к разврату [прелюбодеянию и гомосексуализму] – ни к явному, ни к скрытому. И не убивайте человека, которого Аллах запретил [убивать], если только у вас нет на это права. Все это заповедал вам [ваш Господь], чтобы вы поняли [то, насколько велики эти предписания]. 
152.    И не приближайтесь к имуществу сироты, кроме как для того, что тому на пользу [охраняя его и обеспечивая принесение прибыли], пока он не достигнет совершеннолетия [по Шариату]. И соблюдайте меру и взвешивайте по справедливости. Мы не возлагаем на человека то, что сверх его возможностей. И будьте справедливы в словах, даже если он [человек, против которого выносится решение, ваш] родственник. И соблюдайте обещания [данные] Аллаху. Он [Аллах Всевышний] заповедал вам все это, чтобы вы приняли наставление.   
153.    Это, поистине, мой прямой путь – следуйте по нему и не следуйте [другими] путями [ложных религий], поскольку они удаляют вас с Его [Всевышнего Аллаха] пути. Он [Аллах] заповедал вам это [прямой путь], чтобы вы были богобоязненны [страшась отклониться от истины и впасть в заблуждение].  
154.    Затем [после ниспослания свитков прежним пророкам] Мы дали Мусе Книгу [Таурат] в завершение того, что он делал благого [выполняя обязанность призыва], как разъяснение [для рабов] всего [что необходимо знать о религии], верное руководство [избавляющее от заблуждения] и милость, чтобы они [иудеи] поверили во встречу со своим Господом.   
155.    А это [Куръан] – ниспосланная Нами благодатная Книга. Следуйте ей и будьте богобоязненны [остерегайтесь не повиноваться содержащимся в ней предписаниям], чтобы вас помиловали.   
156.    [Мы ниспослали Куръан] Чтобы вы [потом] не сказали: «Книга [священные писания] была ниспослана только двум общинам до нас [иудеям и христианам], и мы оказались в стороне от изучения ее [не понимания языка тех священных книг]».   
157.    Или чтобы вы не говорили: «Если бы нам была ниспослана Книга, мы бы лучше придерживались верного пути, чем они». [Если вы действительно обладаете теми качествами, которыми хвастаетесь, то] К вам уже пришло доказательство [в виде Куръана] от вашего Господа, верное руководство [для тех, кто уверовал и поступал в соответствии с ним] и [огромная] милость [для тех, кто является ответственным с точки зрения религии]. И кто же несправедливее отрицающего знамения Аллаха [после того, как он увидел истину, имея возможность понять ее] и отворачивающегося от них?! Мы воздадим тем, кто отворачивается от Наших аятов, худшим наказанием за то, что они отворачивались [от них]. 
158.    Неужели они [неверующие] ждут, чтобы к ним пришли ангелы [забрать их души], или пришло повеление твоего Господа [о наступлении конца света или о наказании], или пришли некоторые из знамений твоего Господа? В тот День, когда проявятся некоторые [признаки наступления конца света, которые представляют собой] знамения твоего Господа, [тогда] вера не принесет пользы человеку, если он не уверовал раньше или не приобрел хорошие поступки, будучи верующим. Скажи [о Мухаммад, этим язычникам]: «Ждите, и мы тоже подождем [когда что-либо из этого произойдет с вами]».  
159.    Поистине, ты [не несешь никакой ответственности и] не имеешь никакого отношения к тем, кто расколол свою религию и разделился на группы. Решение о них [об их наказании] – лишь у Аллаха, и потом Он сообщит им [всю правду] о том, что они делали [дав почувствовать горечь этого].   
160.    Кто придет с хорошим поступком, то ему [по щедрости Всевышнего Аллаха полагается воздаяние в] десять [его] подобий [десятикратная награда]. А кто пришел с плохим поступком, тому [в соответствии с божественной справедливостью] воздастся один к одному. И с ними не поступят несправедливо.   
161.    Скажи [о Мухаммад]: «Поистине, мой Господь наставил меня на истинный путь прямой религии [которая непоколебима и не будет отменена] – религии Ибрахима, единобожника [отвернувшегося от заблуждения и целиком устремившегося к истине]. И он не был язычником [подобно вам]».   
162.    Скажи [им также]: «Поистине, мой намаз и [все] мое поклонение, моя жизнь и моя смерть принадлежат Аллаху, Господу миров.   
163.    Нет равных Ему. Именно это велено мне, и я первый из мусульман [моей общины]».   
164.    Скажи [язычникам]: «Неужели я стану искать другого господа помимо Аллаха, ведь Он – Господь всего?» Каждый человек будет отвечать только за свои дела. И никто не понесет бремени [грехов] другого. Затем [после смерти и воскрешения] вы вернетесь к вашему Господу [Властелину всех дел], и Он сообщит вам [всю правду] обо всем, о чем вы расходились [во мнениях].   
165.    [О люди!] И Он – Тот, Кто сделал вас преемниками на земле [одно поколение сменяет другое] и возвысил одних из вас над другими по степеням [богатства и уважения], чтобы испытать вас через то, что Он вам дал [имущество и власть]. Поистине, твой Господь скор в наказании. И, поистине, Он – Прощающий, Милующий.

6. Әл-Әнгам (Терлек) сүрәсе – Мәккә чоры, 165 аять

Рәхимле һәм шәфкатьле Аллаһ исеме белән!

84.    Без аңа [Ибраһимга [галәйһиссәлам] улы итеп] Исхакны [галәйһиссәлам] һәм [оныгы итеп] Ягъкубны [галәйһиссәлам] бирдек. Һәр икесен дә [туры юлга] һидаять иттек. Аннан алда да [бабасы] Нухны [галәйһиссәлам] һидаять иткән идек. Аның [Нухның [галәйһиссәлам] нәселеннән Давыдны, Сөләйманны, Әюбне, Йосыфны, Мусаны һәм Һарунны (галәйһимүссәлам) да [пәйгамбәрлек нигъмәтенә ирештердек]. Игелек кылучыларга әнә шулай әҗерләрен бирәбез.
85.    Зәкәрияне, Яхъяны, Гайсәне һәм Ильясны да (галәйһимүссәлам) [һидаятькә ирештердек]. Барысы да [кирәккәнне кылу һәм кирәкмәгәннән саклану кебек изгелек дәрәҗәсе кирәк кылган фазыйләтләрдә камиллеккә ирешкән] изге кешеләрдән иде.
86.    Исмәгыйльне, Әльясагны, Юнысны һәм Лутны да (галәйһимүссәлам) [хакка һәм һидаятькә салдык]. Барысын да [үз чорларындагы] галәмнәрдән [пәйгамбәрлек белән] өстен иттек.
87.    Аларның аталарыннан, нәселләреннән һәм кардәшләреннән кайберәүләренә дә [югары сыйфатлар насыйп иттек]. Без аларны [пәйгамбәрләр итеп] сайладык һәм аларны туры юлга ирештердек.
88.    Бу – Аллаһның һидаяте ки, колларыннан теләгәнен [генә] аңа ирештерер. [Пәйгамбәрлек кебек зур дәрәҗәләренә карамастан] Алар да [нәрсәне дә булса Аллаһка] тиңдәш иткән булсалар, [башкаларныкы кебек] алар кылган [изге] нәрсәләр бушка киткән булыр иде.
89.    Алар – Без китап, хикмәт һәм пәйгамбәрлек биргән [кадерле] кешеләр. Болар [Мәккә әһеленнән мөшрик булганнар] аларны [китапларны, пәйгамбәрләрне һәм хак кануннарны] инкяр итсәләр, Без аларны [китапларны һәм хикмәтне саклауны беркайчан да] инкяр итмәячәк җәмәгатькә тапшырдык.
90.    Алар – Аллаһның һидаятенә ирешкән кешеләр. Син дә аларның һидаятенә ияр. [Аларга иярүеңне күрсәтер өчен өммәтеңә] Әйт: «Мин моның өчен сездән түләү сорамыйм. Ул [Коръәни Кәримне ирештерүемнең максаты] – барча галәмнәр өчен бер үгет кенә».
91.    Алар [яһүдиләр] Аллаһны кирәгенчә бәяләмәделәр, чөнки: «Аллаһ бер кешегә дә [вәхи итеп] бернәрсә дә иңдермәде», – диделәр. [Расүлем!] Әйт: «Муса [галәйһиссәлам] кешеләргә бер нур һәм һидаять буларак алып килгән һәм сез кәгазьләр хәленә китергән һәм аларның бер өлешен күрсәткән, [Расүлуллаһның (салләллаһу галәйһи вә сәлләм) сыйфатлары һәм рәҗем аяте кебек авыр хөкемнәрне эченә алган өлешләрдән] күбесен яшергән китапны кем иңдерде соң? [И, әһле китап!] Хәлбуки, сезгә [Коръәни Кәримдә] сез дә, аталарыгыз да белмәгән нәрсәләр өйрәтелде». Син: «[Пәйгамбәрләргә китапларны иңдергән Зат –] Аллаһ», – диген дә, аларны буш сүзләре белән күңел ачарга калдыр.
92.    Бу [Коръәни Кәрим] үзеннән алдагыларны дөресли торган мөбәрәк булган Китап ки, Без сиңа, аны шәһәрләрнең анасы [Мәккә] һәм аның тирәсендә булганнарны үгетләвең өчен ,иңдердек. Моңа [пәйгамбәргә һәм Коръәнгә] Ахирәткә ышанучылар инаналар һәм намазларын [укуны дәвам итеп] саклыйлар.
93.    [«Аллаһ бер кешегә дә бернәрсә дә иңдермәде», – дип] Аллаһка карата яла якканнардан [Малик ибне Сайф яһүдие белән шул ук фикердә торган бүтән инкярчылардан], яки үзенә бернинди дә вәхи булмаса да: «Миңа да вәхи җибәрелде», – дигәннәрдән [Мүсәйләмә һәм Әсвәд кебек ялганчылардан] һәм дә: «Мин дә Аллаһ иңдергән нәрсәгә охшаш нәрсә иңдерәчәкмен [теләсәк, без дә Коръәнгә охшаш нәрсәләр сөйләр идек]», – дигәннәрдән [Нәдр ибне Харис кебек инкярчы] дә залимрәк кем була алсын? [Расүлем!] Син ул залимнәрне үлем газабында бер күрсәң иде! [Шул чакта] Фәрештәләр кулларын сузалар: «Чыгарыгыз җаннарыгызны! Аллаһка карата дөрес булмаганны сөйләгәнегез һәм Аның аятьләреннән тәкәбберләнгәнегез өчен, бүген кимсетүле газап белән җәзага дучар ителәчәксез».
94.    [Аллаһы Тәгалә ул мөшрикләргә Кыямәт көнендә болай диячәк] Сезне тәүге мәртәбә яралтканыбыз кебек, берәмләп, Безгә килдегез һәм Безнең сезгә насыйп иткән нәрсәләрне аркаларыгыз артында калдырдыгыз [алардан иң вак бернәрсәне дә үзегез белән алып килмәдегез], [Аллаһка] тиңдәшләр дип санаган шәфәгатьчеләрегезне дә сезнең белән бергә күрмибез. Һичшиксез, арагыздагы багланышлар өзелде һәм сез [илаһ булуларын] көткән нәрсәләрегез сездән югалды.
95.    Һичшиксез, Аллаһ – [үсемлекләрне һәм агачларны үстерү өчен] орлыкны һәм [җимеш] төшен [чатнатып] яручы. Ул [Аллаһы Тәгалә мәни һәм орлык кебек үз көенә үсә алмаган] үледән [җанлы зат һәм үсемлек кебек үсә алган] терене чыгара, тередән исә үлене чыгара. Бу [шәкелдә үлене терелтүче һәм теренең җанын алучы] – Аллаһ [ки, Ул гына гыйбадәткә лаек]. Ничек [Аңа иман һәм итагатьтән шулай] адаша аласыз?
96.    [Аллаһы Тәгалә] Таңны [терәге булган һәм офыкта беленгән тәүге яктылыкны – төн караңгылыгыннан] яра. Ул төнне [бар иткән мәхлуклары ял итсен өчен] – тынычлык [вакыты], кояш һәм айны исә хисап өчен кылды. Бу – Бөек [Җиңелмәс] һәм [һәрнәрсәне] Белүченең тәкъдире.
97.    Ул, коры җирнең һәм диңгезнең караңгылыкларында юлны табуыгыз өчен, сезгә йолдызларны яралтты. Без [аятьләрдән дәлил чыгара] белгән кешеләргә [Берлегебезгә һәм югары көчебезгә күрсәткән] аятьләрне аңлаттык инде.
98.    Ул сезне бер җаннан яралтты. [Сезнең өчен әүвәл – аталарыгызның орлыкларында, соңыннан – җир йөзендә] Урнашу урыны һәм [әүвәл – аналарыгыз карынында, соңыннан – туфрак астында] саклану урыны бар. Һичшиксез, Без аңлый белгән кешеләргә [тәүхидебезгә һәм кодрәтебезгә күрсәткән] аятьләрне аңлаттык инде.
99.    Ул – күктән суны иңдерүче. Шуннан Без аның аркылы төрле үсемлекләр чыгардык, аннан исә яшеллек чыгардык, ә аннан өсте-өстенә урнашкан орлыклар чыгардык. Хөрмә агачының җимешеннән аска салынып торган тәлгәшләр бар. [Шәкеле белән] Бер-беренә охшаган һәм [авырлыгы, төсе, тәме белән бер-беренә] охшамаган йөзем бакчаларын, зәйтүнне һәм анарны да [туфрактан] Без чыгардык. Аның уңыш биргән чагындагы [гел яшел] җимешенә һәм аның өлгерүенә [гыйбрәт күзе белән] карагыз. Һичшиксез, иман китергән бер кавем өчен боларда [барлыкларның яралтучысының берлегенә, кодрәтенә һәм хикмәтенә күрсәткән бик күп] аятьләр бар.
100.    Алар [мөшрикләр] җеннәрне Аллаһка ширек куштылар. Ул [Аллаһы Тәгалә берүзе] аларны яралткан чакта, алар мөшрикләр белмичә, Аңа уллары һәм кызлары уйлап таптылар. Ул [уртак һәм балалы булудан ерак һәм] пакь! Ул – алар сыйфатлаган нәрсәләрдән бик өстен.
101.    [Аллаһы Тәгалә бернинди корал, матдә, вакыт һәм урын кебек нәрсәләргә ихтыяҗ тоймыйча] Күкләрнең һәм җирнең [тиңсез] яралтучысы. Аның җефете булмагач, ничек Аның баласы була алсын? Ул – һәрнәрсәне яралтучы һәм һәрнәрсәне белүче.
102.    Бу [тиңсез сәнгатьләрнең иясе] – Раббыгыз булган Аллаһ. Аннан башка илаһ юк. Ул һәрнәрсәне яралтучы, шуңа Аңа гыйбадәт кылыгыз. Ул һәрнәрсәгә [күзәтүче һәм бөтен эшләрегезнең идарәчесе булган бер] Яклаучы.
103.    Күзләр [гадәти күрү белән] Аңа ирешмәс [хакыйкатен белә алмас]. Ул исә бөтен карашларны танып белә. Ул – [колларга] Мәрхәмәт итүче, [бөтен ачык һәм яшерен эшләнгән эшләрдән] Хәбәрдар.
104.    [Расүлем! Әйт] Раббыгыздан сезгә ачык билгеләр килде. Кем дә кем [хакны] күргән [һәм иман китергән] булса, [бу хакыйкатьне күрүе] үз файдасына. Кем дә кем сукыр калса – үз зарарына. Мин сезгә [ни кылганнарыгызны карап торучы] сакчы түгел.
105.    Алар [сиңа]: «Син [әһле китаптан] дәрес алгансың», – дип әйтсеннәр, ә [дөресне-ялгышны] белгән кешеләргә исә аны [син укыганнарны] аңлатыйк дип, Без аятьләребезне шулай [төрлечә] аңлатабыз.
106.    [Расүлем! Син кеше сүзенә карама] Раббыңнан сиңа вәхи ителгән нәрсәгә ияр. Аннан башка илаһ юк! [Кяферләр белән сугыш әмере килгәнче] Мөшрикләрдән йөз чөер.
107.    Аллаһ теләсә, [әлбәттә] алар ширек кушмаслар иде. Әмма Без сине [нишләгәннәрен карап, хисапларын сора дип] аларга сакчы итеп җибәрмәдек. [Аларның кылырга тиешле вазифаларын башкаруда] Син аларга бер Яклаучы дә түгелсең.
108.    Сез аларны, Аллаһны калдырып, табынган нәрсәләрен сүкмәгез [башка юл белән игелеккә чакырыгыз], юкса алар да белмичә чиктән ашып, Аллаһны сүгәчәкләр. Без шулай [кяферләрдән] һәрбер өммәткә [начар] гамәлләрен [матур күрсәтеп] бизәдек. Соңыннан кайтулары Раббыларына булачак. Ул исә аларга кылган нәрсәләрен хәбәр итәчәк.
109.    Әгәр үзләренә бер [могҗиза һәм] аять килсә, аңа, һичшиксез, ышаначакларына иң көчле антлары булган Аллаһ белән ант иттеләр. [Расүлем!] Әйт: «Аятьләр – Аллаһ хозурында. [Теләгән могҗизаны күрсәтергә Ул гына кодрәтле. Теләгегезне үтәр өчен, могҗизалардан берсе дә минем кулымда түгел бит]». Ул, [сораган могҗизалары] килгән очракта, аларның ышанмаячакларын [Мин беләм, ләкин моны] сезгә нәрсә белдерә?
110.    Алар [сораган һәрбер могҗизаларын күрсәләр дә] аңа беренче мәртәбә ышанмаганнары кебек, [һидаятькә ирешергә теләмәгәннәре өчен] Без аларның күңелләрен һәм күзләрен [могҗиза сораганнары саен, хактан] борачакбыз һәм аларны бозыклыклары эчендә аптыраган хәлдә калдырачакбыз.
111.    Әгәр дә Без аларга фәрештәләр иңдергән булсак, [аталарын терелтү турындагы теләкләрен үтәп] үлеләр дә алар белән сөйләшкән булса һәм һәрнәрсәне каршыларына куйган булсак, Аллаһ теләмәсә, алар иман китермәсләр иде. Ләкин аларның күбесе белмиләр [шуңа күрә могҗиза күргән очракта иман итәбез, дип ант итәләр].
112.    Без шулай һәр пәйгамбәргә кеше һәм җен шайтаннарын дошман иттек ки, аларның берәүләре алдату өчен, ялтыравык [вәсвәсәләр белән бизәгән бозык] сүзне икенчеләренә яшерен сөйли. Раббың [аларның иман китерүләрен белсә дә, иман китермәүләрен] теләсә, алар моны эшли алмаслар иде. Аларны [Аллаһка һәм сиңа каршы] уйдырма нәрсәләре белән бергә калдыр.
113.    Ахирәткә инанмаган кешеләрнең күңелләре аңа [шайтаннар әйтеп торган сүзләрнең ялтыравыгына] авышсын да аны яратсыннар һәм ирешкән [яман] нәрсәләрен кылсыннар [дип, һәр пәйгамбәргә бер дошман куйдык].
114.    [Расүлем! Аларга әйт:] «Мин [арабызда кемнең хаклы, кемнең хаксыз булганына карар бирү өчен] Аллаһтан башка бер хаким эзлимме әллә? Хәлбуки, Ул сезгә [бөтен буталчыклар уртадан алынып һәм эчендә хак белән ялган] ачык аңлатылган [Коръән кебек, могҗизалары ап-ачык бер] Китап иңдерде бит». Без [Тәүрат һәм Инҗил кебек] китап биргән кешеләр аның [Коръәни Кәримнең] сиңа Раббыңнан хак белән иңдерелгәнен беләләр. Шулай булгач, син [әһле китап арасында бу хакыйкатьне икърар итмәүчеләрнең дә аны яхшы белүләре мәсьәләсендә] шөбһәләнүчеләрдән булма.
115.    Раббыңның сүзе [хәбәрләре һәм вәгъдәләре] дөреслек белән һәм [хөкемнәре] гаделлек белән [максатына ирешеп] төгәлләнде. Аның сүзләрен [тагын да дөресрәк һәм төзегрәк сүз белән] алыштыра алучы [бернинди дә куәт] юк. Ул – [һәрнәрсәне] Ишетүче, [һәрнәрсәне] Белүче.
116.    [Расүлем!] Җирдә булганнарның күбесенә [кяфер һәм җаһилләргә] буйсына калсаң, алар сине Аллаһның юлыннан адаштырырлар. Алар [бу бозык юлларны эзләгәндә, ул юлларның саклаучысы булган ата-бабайларының дөреслеге хакында] фараздан башка бернәрсәгә иярмиләр, һәм алар [Аллаһы Тәгаләнең тиңдәше һәм баласы бар дип] ялганлыйлар.
117.    Һичшиксез, Раббың Аның юлыннан язганны яхшырак белә. Һидаятькә ирешкәнне дә Ул яхшырак белә.
118.    [Сезгә: «Аллаһ үтергән үләксәне ашамыйсыз, ләкин үзегез үтергән хайван итен ашыйсыз», – дигән мөшрикләргә иярмәгез һәм] Өстендә [«бисмилләһ» әйтелеп] Аллаһның исеме телгә алынганнардан [гына] ашагыз. Әгәр сез Аның аятьләренә ышанган кешеләр булсагыз.
119.    Ни булды сезгә, өстендә Аллаһның исеме телгә алынган нәрсәләрдән ашамыйсыз? Хәлбуки, Ул, әгәр сез [ашауга] мәҗбүр ителмәгән булсагыз, нәрсәләрне харам кылганын сезгә җентекләп аңлатты инде. Һичшиксез, күпләр [теләгәннәрен – хәләл, теләгәннәрен – харам кылу белән] үзләренең [нигезсез һәм] начар теләкләре сәбәпле, белмичә [бернинди шәригатькә, бернинди дәлилгә таянмыйча, кешеләрне], юлдан яздыралар. Синең Раббың чиктән чыккан кешеләрне яхшырак белә.
120.    Гөнаһның ачык булганын да, яшерен булганын да [әгъзалар белән кылынганын да, күңел белән кылынганын да] калдырыгыз. Һичшиксез, гөнаһ кылучылар кылган [яман] нәрсәләре аркасында җәзаландырылачаклар.
121.    [Чалынган вакытында] Өстендә Аллаһның исеме әйтелмәгәннән ашамагыз. Һичшиксез, бу – бер фасикълык. Шайтаннар [«Үзегез үтергән хайван итен ашыйсыз, ләкин Аллаһ үтергән үләксәне ашамыйсыз», – дип] сезнең белән сүз көрәштерү өчен [мөшрик] дусларына вәсвәсә бирәләр. Әгәр сез аларга итагать итәр булсагыз, мөшрик булырсыз.
122.    [Көферлек чорында] Үле [кебек] булган кешене Без [иман насыйп итеп] терелттек һәм аңа [шиксез] бер нур бирдек ки, ул аның белән кешеләр арасында йөри. [Мондый кеше көферлек, җаһиллек һәм күңел күзенең сукырлыгы кебек төрле-төрле] Караңгылыклар эчендә булган һәм шулар эченнән чыкмаган берәүгә охшаш була аламыни? [Мөэминнәргә иман матур күрсәтелгән кебек] Кылган [начар] нәрсәләре кяферләргә шулай бизәп күрсәтелә.
123.    [Мәккәнең олугларын мөшрикләрдән иткәнебез кебек] Һәр авылда [да] шунда мәкерлек кылсыннар өчен, гөнаһкярләрен [җитәкче, башлык урынындагы] югары [катлаудан] иттек. Әмма [бу кешеләрнең Аллаһ илчесенә каршы оештырган уеннарының авыр нәтиҗәсе үзләренә кайтачак булганы өчен] алар үзләреннән башка берәүгә дә мәкерлек кылмаслар, тик [нәрсә кылганнарын һич тоймыйлар һәм моны] белмиләр.
124.    Аларга [Корәештән булган кяферләргә могҗизадан яки Коръәннән] бер аять килгәч, «Аллаһның пәйгамбәрләренә бирелгән [пәйгамбәрлек һәм вәхи кебек] нәрсәләрдәй бернәрсә безгә дә бирелми торып, [бу аятькә] ышанмаячакбыз», – диләр. Аллаһ үзенең рисаләтен әманәт итәчәк урынны яхшырак белә. [Ширек кылу кебек иң зур] Гөнаһ эшләгән кешеләргә [дөньяда] кылган мәкерләре сәбәпле, [тиздән Кыямәт көнендә] Аллаһ хозурында хурлык һәм каты газап булачак.
125.    Аллаһ кемне дә булса [туры юлга] һидаять итәргә теләсә, Ул аның күкрәген Ислам өчен ачар [аны хакыйкатьне бик җиңел кабул итәрлек бер хәлгә китерер һәм моңа киртә булырлык гадәтләрен юк итәр, күңелен киңәйтер һәм нурга күмәр]. Әмма кемне дә булса [туры] юлдан яздырырга теләсә, аның күкрәген кысар һәм [эченә иман нуры керә алмаслык итеп] тарайтыр, [шул сәбәпле, Исламга чакырылган чагында] гүяки, ул [авырлык белән, сулый алмыйча] күккә менә. Аллаһ [бу кешеләрнең күңелен хактан ераклаштырганы кебек] ышанмаган кешеләр өстенә шулай кабахәтлек [дөньяда –ләгънәт, Ахирәттә исә газап] җибәрә.
126.    Бу [Коръән китергән бәян] – Раббыңның туры юлы. Аңлаган бер кавем өчен Без инде [сөенеч-куркыту, савап-газап, хәләл-харам, әмер һәм тыюлар белән бәйле хөкемнәрне колачлаган] аятьләрне [җентекләп] аңлаткан идек.
127.    Сәлам [булган, Аллаһы Тәгаләнең олуг иткән җәннәт] йорты – Раббылары хозурында алар [аңлаган кешеләр] өчен. Кылган [хәерле] нәрсәләре аркасында, Ул – аларның Вәлие.
128.    [Аллаһы Тәгалә] Аларны [терелтеп] барысын да [хозурына] җыячак көнне: «Әй җен җәмәгате! Сез [яман юлда үзегезгә юлдаш итеп] күп кешеләрне үз иттегез» [диячәк]. Аларның кешеләрдән булган дуслары исә: «И, Раббыбыз! Берәүләребез икенчеләребездән файдаланды һәм Син безгә [үлеп терелүебезгә] билгеләгән чорыбызга ирештек», – диячәк. Ул [Аллаһы Тәгалә]: «Сезнең урыныгыз – Ут. Аллаһ башкача теләмәсә, аның эчендә мәңгегә калачаксыз», – дияр. [Расүлем!] Һичшиксез, синең Раббың – Хикмәт иясе, [һәрнәрсәне] Белүче.
129.    Кылган [яман] нәрсәләре сәбәпле, [дөньяда бер-берләренә якын булганнары кебек, газапта да] залимнәрнең берәүләрен икенчеләренә якын итәрбез.
130.    [Аллаһы Тәгалә Кыямәт көнендә, кяферләрне газаплау өчен, болай диячәк:] «И, җеннәр һәм кешеләр таифәсе! Үз арагыздан Минем аятьләремне сезгә аңлаткан һәм менә шушы Көн белән күрешү турында кисәткән расүлләр килмәдеме үзегезгә?» Алар: «Без үз-үзебезгә каршы шаһитлык иттек», – диярләр. Дөнья тормышы бу кешеләрне алдады да, үзләренең [чыннан да, белә торып] кяфер кешеләр икәнлекләренә үз-үзләренә каршы шаһитлык иттеләр.
131.    Бу – Раббыңның [китаптан һәм пәйгамбәрдән хәбәрсез бер] гафиллектә булган шәһәрләрне гаделсезлек белән һәлак итмәгәне өчен [шулай булачак].
132.    Һәркем өчен [яхшылык-яманлык] кылганнарына карата [җәһәннәмдә һәм җәннәттә] дәрәҗәләр бар. Синең Раббың аларның ни кылганнарыннан гафил [һәм хәбәрсез] түгел.
133.    Синең Раббың – Бай [беркемнең дә ярдәменә Мохтаҗ булмаучы] һәм [дини вазифаларына игътибарлы булмауларына карамастан, колларына тәүбәгә килергә вакыт биргән] Рәхмәт иясе. [И, залимнәр һәм баш күтәрүчеләр!] Әгәр Ул теләсә, сезне юк итәр һәм, сезне [Нухның [галәйһиссәлам] көймәсендә котылуга ирешкән] башка бер җәмәгатьнең нәселеннән чыгарганы кебек, артыгыздан сезнең урынга теләгәннәрен [итагатьле колларын] куяр.
134.    Һичшиксез, сезгә вәгъдә ителгән [терелтелү, хисапка тартылу, савап һәм газап бирелү кебек кыямәт хәлләре белән бәйле] нәрсәләр [барлыкка] киләчәк. Һәм сез [боларны вәгъдә иткән Раббыгызны] гаҗиз итә алмаячаксыз.
135.    [Расүлем! Мөшрикләрне кисәтеп] Әйт: «И, кавемем! Сез [көферлек һәм миңа карата дошманлык мәсьәләсендә] көчегездән килгәнчә тырышыгыз. Һичшиксез, мин дә [Исламда нык калуда һәм сезгә каршы торуда булдыра алганча] тырышачакмын. [Тиздән] Ахирәт йортының нәтиҗәсе кемгә булачагын беләчәксез. Хактыр ки, залимнәр [Ахирәттә] уңышка ирешмәячәк».
136.    Алар [мөшрикләр] Аның барлыкка китергән игеннәр белән терлекләрдән бер өлешен Аллаһка билгелиләр һәм: «Менә бу [аерым сыйфатларга ия булган игеннәр белән терлекләр] – Аллаһка [шуңа күрә мосафир сыйлау һәм фәкыйрьләргә ярдәм кебек Аның юлында саналган максатларда гына кулланыла ала], менә бу [өлеш] исә – потларыбызга», – диләр. Арадашчы диелгән нәрсә [Аллаһ әмер иткәнчә, фәкыйрьләргә һәм мосафирларны кунак итәргә китмәгәне өчен] Аллаһка ирешми, әмма Аллаһка диелгән нәрсә [потларны карауга һәм караучыларга сарыф ителгәне өчен] уртакларына ирешә. [Потларны Аллаһтан өстен күреп һәм шәригатькә сыймаган кануннар чыгарып] Карар иткән нәрсәләре никадәр яман!
137.    Үзләрен һәлак итү һәм [Исмәгыйльдән [галәйһиссәлам] калган хакыйкый] диннәрен чуалчык итү өчен, уртаклары [булган шайтаннары һәм пот караучылары] шул рәвешчә [кыз] балаларын үтерүне дә мөшрикләрдән күбесенә бизәп күрсәтте. Әгәр Аллаһ теләсә, алар моны [һәм моның кебек начар кыланышлар һәм бизәүләрне] эшли алмаслар иде. Аларны уйдырган нәрсәләре белән бергә калдыр.
138.    Алар үзләренең фаразлары белән, Аңа бер яла булсын дип: «Менә болар – тыелган терлек һәм игеннәр. Без теләгәннәрдән башка аларны беркем дә ашый алмый», – диләр. Бертөрле терлекнең сыртларын [атланып йөрү өчен] тыялар [һәм моны безгә Аллаһ әмер итте, дип белдерәләр], бертөрле терлекнең өстенә [суйган чакта] Аллаһның исемен телгә алмыйлар [һәм аларны потларына атап чалалар]. Уйдырма нәрсәләре сәбәпле, Ул аларны, һичшиксез, җәзага дучар итәчәк.
139.    Янә алар: «[Тере килеш туган хәлләрендә] Шушы терлекләрнең карыннарында булганнар фәкать ирләребезгә генә ярый, хатыннарыбызга исә тыелган», – диләр. Әгәр ул [туган бала] үле булса, алар анда тигез [хатын-кызларга да ярый]. Ул [Аллаһы Тәгалә] аларны [хәләл һәм харам мәсьәләсендә Аллаһ исеменнән кылган] бу [ялган] нигъмәтләре белән җәзага дучар итәчәк. Һичшиксез, Ул – Хикмәт иясе, [һәрнәрсәне] Белүче.
140.    [Балаларының да, үзләренең дә кем тарафыннан ризыкландырылганын] Белмичә, [фәкать «Аллаһ безгә шулай әмер итте» дип кенә] Аллаһка яла ягып, ахмаклык белән [кыз] балаларын үтерүчеләр һәм Аллаһның үзләрен ризыкландырган [хәләл һәм тәмле] нәрсәләрне харам санаганнар [дөньяда саннарын һәм абруйларын югалтканнары өчен, Ахирәттә газапка дучар ителәчәкләре өчен ике җиһанда да] зарарда булачаклар. Алар [бу кыланышлары белән туры юлдан язып] адаштылар һәм алар һидаятькә ирешкән кешеләр була алмадылар.
141.    Ул – [төс, тәм, зурлык һәм ис ягыннан] җимешләре төрле булган терәкле һәм терәксез [йөзем куаклары үскән] бакчаларны да, хөрмәләрне, игеннәрне дә, [төсе һәм тәме белән] бер-берләренә охшаш һәм охшамаган итеп зәйтүн һәм анарларны яралтучы. Уңыш биргән вакытларында, сез [боларның бөтенесенең] җимешләрен ашагыз, урып [җыеп] алган көнне исә хакын [гошер һәм зәкятен] бирегез, ләкин [бала-чага һәм гаилә әгъзаларын мохтаҗ калдырырлык дәрәҗәдә күп биреп] чиктән ашмагыз. Һичшиксез, Ул исраф итүчеләрне сөйми.
142.    Терлекләрдән [йөк] ташу өчен һәм [чалып ашау яки йоннарыннан җеп-тукымалар] түшәкләр [ясау] өчен булганнарын да [Аллаһы Тәгалә яралтты]. Аллаһның сезгә ризык буларак биргәннәреннән ашагыз. Әмма [үз башыгыздан хәләл-харам дип хөкемнәр биреп] шайтан эзләреннән бармагыз. Һичшиксез, ул – сезнең өчен ап-ачык бер дошман.
143.    [Малдан] Сигез парны: сарыктан – икене һәм кәҗәдән – икене [Аллаһы Тәгалә яралтты]. [Расүлем! Бу терлекләрдән кайчак иркәкләрен, кайчак әнкәләрен, кайвакыт исә аерма ясамыйча, бөтен балаларын, кайбер вакытта төрле балаларын харам санауны шәригать хөкеме итмәкче булып: «Боларны Аллаһ харам кылды!» – дигән ул мөшрикләрне рисвай итү һәм җавап бирә алмаслык хәлгә китерер өчен] Әйт: «Ике иркәкнеме, әллә ике әнкәнеме, юкса ике әнкәнең аналыгындагы нәрсәләрнеме [Аллаһ сезгә] харам итте?» [Аллаһ тарафыннан боларның харамлыгын белдергән бер-бер дәлил булса, бу мәсьәләдә] Миңа белем белән хәбәр итегез. Әгәр [бу хайваннарның харамлыгына карата дәгъвагызда] дөрес кешеләр булсагыз [моны бер дәлилгә таяндырырга тиешсез]».
144.    Дөядән дә икене, сыердан да икене [Ул яралтты]. [Расүлем!] Әйт: «Ике иркәкнеме, әллә ике әнкәнеме, юкса ике әнкәнең аналыгындагы нәрсәләрнеме [Аллаһ сезгә] харам итте? Әллә Аллаһ сезгә моны [әмер һәм] васыять иткән чакта сез [анда булып] шаһитлар булдыгызмы? [Сез боларны кайдан уйлап чыгардыгыз]?» [Әллә никадәр хәләл турында: «Боларны Аллаһ харам итте», – дип] Кешеләрне, белмичә, юлдан язсын, дип Аллаһка яла ягучылардан да залимрәк кем бар? Һичшиксез, Аллаһ [һидаять табарга теләмәгән] залимнәр кавемен [туры юлга] һидаять итмәс.
145.    [Расүлем!] Әйт: «Үләксә, я [чалынган чакта сиптереп] аккан кан, я дуңгыз ите, чынлыкта, ул – бер нәҗес; я [ялгышлык белән түгел, ә белә торып] Аллаһтан башка берәүнең исеме телгә алынган [булганлыктан] бер шакшыдан тыш, [Коръәндә] миңа вәхи ителгәннәр арасында [ир белән хатынга аермыйча] ашаучы өчен ашавы харам кылынган бернәрсә дә тапмыйм». Әмма [шуның белән бергә] кем дә кем [үзе кебек авыр хәлдә калган берәүгә ташланып] бозыклык кылмыйча һәм [үлмәслек кадәр генә ашау яраган] чикне ашмыйча, [югарыда тыелулары турында әйтелгәннәрдән нәрсәне дә ашарга] мәҗбүр булса, һичшиксез, синең Раббың бит [гөнаһларны күпләп] Гафу итүче, Рәхимле.
146.    Яһүди булган кешеләргә исә Без бөтен тырнаклыларны [һәм тояклы хайваннарны ашауны] тыйдык. Сыртларындагы һәм эчәк-карындагы яки сөяк белән аралашканнардан тыш, аларга сыер һәм сарыкның эч майларын харам кылдык. [Пәйгамбәрләрне үтерү һәм риба ашау кебек] Золымнары булу сәбәпле, моны аларга җәза иттек. Без бит [бөтен сүзләребездә] тугрыбыз.
147.    [Расүлем! Мин сиңа җибәргән бу вәхиләр мәсьәләсендә] Әгәр сине ялганчыга чыгарсалар, әйт: «Раббыгыз – бик киң Рәхмәт иясе. [Шуңа күрә сезнең инкярларыгызга каршы сезгә кичектерү бирә, җәзасын шундук җибәрми, әмма моңа алданмагыз]. Аның газабын исә [бер килсә] гөнаһлылар кавеменнән [артык] кире борып булмый».
148.    Ширек кушкан кешеләр [үз гамәлләрен аклар өчен]: «Әгәр Аллаһ [безнең ширек кушмавыбызны] теләгән булса, без дә, аталарыбыз да ширек кушмас идек, бернәрсәне дә [үзебезгә] харам кылмас идек, [димәк, Аллаһ безнең бу эшләребездән разый, чөнки безгә боларны кылырга юл куйды]», – диячәкләр. Шулай итеп [алар сине ялганчыга чыгарганнары кебек] алардан алда булган кешеләр дә [үз пәйгамбәрләрен] ялганчыга чыгарганнар иде һәм, ахырда, Безнең [каты] газабыбызны татыганнар иде. [Расүлем! Аларга] Әйт: «Сездә [бу дәгъвагызның дөреслеген дәлилләрлек] белем бармы? Аны безгә чыгарыгыз [һәм күрсәтегез]. Сез [нигезе булмаган] фаразларга гына иярәсез һәм [Аллаһ исеменнән] ялган таратасыз».
149.    [Расүлем!] Әйт: «Ышандырырлык дәлил – Аллаһта. Ул теләсә, сезнең һәммәгезне дә һидаятькә ирештерер иде».
150.    [Расүлем! Үзләре уйлап чыгарып, кайбер нәрсәләрне харам санаган мөшрикләргә] Әйт: «Аллаһ [чыннан да] шуларны харам кылды, дип шаһитлык итәчәк шаһитларыгызны китерегез». Әгәр алар [үзләре кебек бозып күрсәтүчеләрне китерсәләр һәм шулар бу хосуста] шаһитлык итсәләр дә, [бу шаһитлыкларның асылсыз булганлыгыннан] син алар белән бергә шаһитлык итмә. Безнең аятьләребезне ялган дип санаган, Ахирәткә ышанмаган һәм [потларны] Раббыларына тиң тоткан ул кешеләрнең начар теләкләренә иярмә.
151.    [Расүлем! Үзләреннән чыгарып, игеннәрне һәм терлекләрне харам санаучыларга] Әйт: «Килегез, Раббыгызның сезгә нәрсәләрне харам кылганын укыйм: Аңа бернәрсәне дә ширек кушмагыз; ата-анага [һич караңгы йөз күрсәтмичә] игелек [күрсәтегез]; фәкыйрьлектән [куркып, кыз] балаларыгызны үтермәгез, сезне дә, аларны да Без ризыкландырабыз; [зина һәм ливата кебек] фәхешлекнең ачык булганына да, яшерен булганына да якын килмәгез; [кыйсас, диннән чыгу һәм рәҗем кебек] хак белән булмаса, Аллаһ харам кылган җанны үтермәгез. Менә [Раббыгыз] боларны сезгә әмер итте. Бәлки, сез [бу хөкемнәрнең зурлыгын яхшылап] аңларсыз.
152.    Балигълык яшенә җиткәнче, иң яхшы куллану [булган саклау һәм файда китерү юллары] белән генә булмаса, ятим малына якын килмәгез; үлчәүне вә авырлыкны билгеләүне гаделлек белән [төп-төгәл] башкарыгыз. Без һичкемгә көченнән килмәгәнне йөкләмибез. Сез сүз әйткән чакта, якыныгыз булса да, гадел булыгыз, [гадел булырга, әмер һәм тыюларын үтәү мәсьәләсендә] Аллаһка биргән вәгъдәгезне тотыгыз. Ул [Аллаһы Тәгалә] боларны [үтәүне] сезгә әмер итте, бәлки, [бу хөкемнәр турында яхшылап бер] уйларсыз [һәм кирәк булганча гамәл кылырсыз].
153.    [Сезгә тагын шуны укыйм ки] Бу – минем туры юлым, бу юлны тотыгыз. Башка [икенче] юллардан китмәгез, чөнки алар сезне Аның [бердәнбер] юлыннан яздырыр. Ул [Аллаһ] моны [туры юлны] сезгә әмер итте. Бәлки, [хактан аерылып, адашуга төшәргә куркып] тәкъвалык ияләреннән булырсыз».
154.    [Яһүдиләр] Раббылары белән очрашачакларына ышансыннар дип, [динне ирештерү вазифасына карата] игелекле булган кешегә [нигъмәтебезне] тәмамлау, [диндә беленергә тиешле] һәрнәрсәне [колларга] аңлату, [аларны адашканлыктан] һидаятькә ирештерү өчен һәм рәхмәт итеп, [килеп киткән пәйгамбәрләргә биргән сәхифәләрдән соң] Мусага [галәйһиссәлам] Без китап бирдек.
155.    Без иңдергән бу [Коръән – файдасы һәм яхшылыгы күп булган] мөбәрәк бер Китап. Сез аңа [Коръәнгә] иярегез һәм [хөкемнәренә каршы төшүдән] куркыгыз, – бәлки, сез [җибәргән китаплары белән гамәл кылганыгыз өчен, Аллаһы Тәгалә тарафыннан] мәрхәмәт ителерсез.
156.    Соңыннан сез: «[Мәшһүр] Китап бездән алдагы ике [әһле китап] төркемгә [яһүди һәм насараларга] генә иңдерелгән иде. Без исә аларның [үз китапларын] өйрәнүләреннән [белемсез һәм] гафил калдык», – дип әйтмәвегез өчен [Без аны сезгә иңдердек].
157.    Яки: «Безгә [чыннан да] бер китап иңдерелгән булса, без аларга караганда тагын да һидаять иясе булыр идек», – дип әйтмәвегез өчен. [Әгәр, чыннан да, үзегезне мактаган сыйфатлар сездә булса] Сезгә Раббыгыздан ап-ачык бер дәлил, [ышанып гамәл кылучыларга дөреслекне күрсәткән] бер һидаять һәм [мөкәлләфләр хакында] бер рәхмәт [булган Коръән] килде. Аллаһның аятьләрен ялган дип санаган һәм алардан йөз чөергән кешедән дә залимрәк кем бар? Аятьләребездән йөз чөергән кешеләрне, йөз чөерүләре сәбәпле, иң начар [һәм бик көчле] газап белән җәзага дучар итәчәкбез.
158.    Әллә алар үзләренә [үлем һәм газап] фәрештәләре килүен, яки Раббыңның [Кыямәт һәм газап әмеренең] килүен, яки [Дәҗҗалның, Даббәтнең, кояшның көнбатыштан чыгуы кебек] Раббыңның [кыямәт] аятьләреннән кайберләренең килүен көтәләрме? Раббыңның аятьләреннән кайберсе киләсе көнне, элегрәк ышанмаган яки иманында [ихлас һәм тәүбә кебек] бер хәер казанмаган җанга [ул көндәге] иманы файда бирмәячәк. [Расүлем! Ул мөшрикләргә] Әйт: «Сез көтегез, без дә [боларның башыгызга килүен] көтәчәкбез».
159.    Һичшиксез, диннәрен бүлгәләгән һәм [бозык дин яки бозык мәзһәб уйлап чыгарып, төрле] фиркаларда булган кешеләр [бар], синең аларга кагылышың юк. Аларның [җәзаландыру] эше – Аллаһка. Соңыннан Ул аларның кылган нәрсәләрен [ачысы белән аларга кайтарачак, яман гамәлләренең чын йөзен] үзләренә хәбәр итәчәк.
160.    Кем дә кем [тәүхид кәлимәсе һәм башка игелекле гамәлләр кебек] яхшы бер эш китерсә, [Аллаһы Тәгаләнең рәхмәте белән] аңа аның ун тапкыр [савабы] булыр. Кем дә кем [ширек һәм гөнаһлар кебек] начар бернәрсә китерсә, [илаһи гаделлек сәбәпле] шуның күләме кадәр генә җәзаландырылыр. Алар золым күрмәячәкләр.
161.    [Расүлем!] Әйт: «Һичшиксез, Раббым мине дөрес юлга, туры бер дингә, [бозыклыкларны ташлап, тулысынча хакка юнәлгән] бер хәниф булган, [сезнең кебек] мөшрикләрдән булмаган Ибраһим [галәйһиссәлам] милләтенә һидаять итте».
162.    [Расүлем!] Әйт: «Һичшиксез, минем намазым, [хаҗ һәм корбан кебек бөтен] гыйбадәтләрем, яшәвем һәм үлемем – барча галәмнәрнең Раббысы булган Аллаһ өчен.
163.    Аның һичбер тиңдәше юк. Миңа бу [ихлас] әмер ителде һәм мин – [өммәтемә карата] мөcелманнарның беренчесемен».
164.    [Расүлем! Мөшрикләргә] Әйт: «Ул һәрнәрсәнең Раббысы була торып, мин Аллаһтан башка бер Раббы эзлимме әллә? [Гөнаһ кылган] Һәр җан үз зарарына гына кылыр. Һичбер нәфес бүтән берәүнең йөген ташымас. Аннары [үлеп терелгәннән соң] кайтуыгыз Раббыгызга булачак. Ул исә сезгә ихтилаф иткән нәрсәләрегезне [дөресе белән ялгышын тулысынча] хәбәр итәчәк».
165.    [И, кешеләр!] Ул сезне җирнең хәлифәләре итүче һәм, сезгә биргән [мал һәм урын кебек] нәрсәләр белән сезне сынау өчен, берәүләрегезне икенчеләрегездән [хөрмәттә һәм байлыкта] дәрәҗәләргә күтәрде. Һичшиксез, синең Раббың – газабын бик тиз бирүче бер Зат. Янә һичшиксез, Ул – [гөнаһларны күпләп] Гафу итүче, Рәхимле.

Фото на анонсе: © Салават Камалетдинов / «Татар-информ»